Όντως, η σοβαρή κρίση της πανδημίας έφερε στο προσκήνιο και επέβαλλε με βίαιο τρόπο αλλαγές που ανατρέπουν καθημερινές συνήθειες, αλλά και δομικά στοιχεία των οικονομιών και των κοινωνιών. Και στο πλαίσιο αυτό, έρχεται στο προσκήνιο ένας άγνωστος Αμερικανός οικονομολόγος, ο Μίκαελ Γκρόσναμ, 78 ετών σήμερα, που ήταν ο πρώτος ο οποίος πριν 40 χρόνια έθεσε το πρόβλημα της κατανάλωσης ιατρικής περίθαλψης ως συνάρτηση της επένδυσης σε ανθρώπινο κεφάλαιο. Σύμφωνα με τον Γκρόσναμ, ένα άτομο είναι σε θέση να επηρεάζει την υγεία του ανάλογα με το αν είναι πρόθυμο να επενδύει σε αυτήν αντί να αγοράζει ικανοποίηση με άλλους τρόπους. Με άλλα λόγια, η ζήτηση των ανθρώπων για υγεία, συμπεριλαμβανομένων και των επισκέψεων στο γιατρό, της δίαιτας και της γυμναστικής, αντανακλά μία σειρά επιλογών μεταξύ των απολαύσεων του καπνού, του αλκοόλ, των καταχρήσεων της καλοζωίας, της νυκτερινής ζωής και της επιθυμίας μας να ζήσουμε περισσότερο ή να αποφύγουμε σωματικές διαταραχές και γενικότερα προβλήματα.

Στο παράδειγμα του Γκρόσναμ, το κάθε άτομο κληρονομεί κατά τη γέννησή του, ένα κεφάλαιο υγείας που φθείρεται καθώς περνούν τα χρόνια, με έναν ρυθμό ο οποίος επιταχύνεται στην αρχή της μέσης ηλικίας. Είναι προφανές έτσι ότι κάθε άτομο μπορεί να ξοδεύει όπως θέλει το κεφάλαιο της υγείας. Ο θάνατος επέρχεται όταν αυτό το κεφάλαιο πέφτει κάτω από ένα δεδομένο φυσιολογικό όριο. Ένα όριο βεβαίως το οποίο σε μεγάλο βαθμό ορίζεται από εμάς τους ιδίους, πλην όμως επηρεάζεται και από εξωτερικούς παράγοντες - όπως για παράδειγμα τα μικρόβια, τα βακτήρια και οι ιοί. Στην πράξη έτσι, το μέγεθος της επένδυσης που κάνουμε στην υγεία μας επιτρέπει σε προωθημένο βαθμό να επιβραδύνουμε την φθορά και άρα να διαλέγουμε το πότε θα αποβιώσουμε, ζυγίζοντας την επιθυμία μας για άμεσες απολαύσεις.

Όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, στο μέτρο που το προσδόκιμο ζωής μακραίνει, το οικονομικό και κοινωνικό βάρος των θεμάτων που άπτονται της υγείας, και τα οποία όλο και περισσότερο θα συνδέονται με δημογραφικές εξελίξεις, φέρνουν στο προσκήνιο αυτήν την έννοια της «οικονομίας της ζωής».

Ας σημειωθεί ότι την έννοια αυτή περιγράφει πολύ γλαφυρά ο γνωστός Γάλλος οικονομολόγος Ζακ Ατταλί σε τελευταίο βιβλίο του. Ένα βιβλίο, εξάλλου, το οποίο θέτει σοβαρά και κρίσιμα ερωτήματα τα οποία και απευθύνουμε τόσο στον κύριο Αθανάσιο Πλεύρη όσο βέβαια και στην κυβέρνηση που εκπροσωπεί. Για παράδειγμα, ερωτήματα που προκύπτουν είναι: Θα ξαναγυρίσουμε ποτέ στο επίπεδο ζωής του παρελθόντος; Θα αλλάξει ο τρόπος που καταναλώνουμε; Ποια θα είναι η εξέλιξη της ανεργίας; Ποια επαγγέλματα θα εκλείψουν και ποια θα αναδειχθούν; Ποια έθνη θα βγουν κερδισμένα και ποια θα χάσουν; Ποιο είναι το μέλλον της δημοκρατίας; Πώς προστατεύονται οι ατομικές ελευθερίες, όταν ο καθένας θα πρέπει να δηλώνει συνεχώς ποια είναι η κατάσταση της υγείας του; Ποιες κοινωνικές σχέσεις θα προβάλλονται και θα ισχύουν μέσα σε αυτό το πρωτόγνωρο τοπίο ανθρωπίνων σχέσεων;.

Από τα παραπάνω ερωτήματα, προκύπτει ξεκάθαρα ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο όπου κυβερνήσεις και λαοί θα κληθούν να πάρουν ανατρεπτικές αποφάσεις, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις δεν θα έχουν καμία σχέση με αντιλήψεις και συμπεριφορές του παρελθόντος. Μπαίνουμε, έτσι, σε αυτήν την νέα κατάσταση που εύστοχα αποκαλείται «οικονομία της ζωής» και η οποία για την ώρα απαιτεί θέληση για γνώση και αντίληψη της πραγματικότητας. Ίσως, λοιπόν, προς την κατεύθυνση αυτή ο υπουργός κ. Πλεύρης να έχει πεδίον δράσης λαμπρόν μπροστά του που εναπόκειται στον ίδιο να το αξιοποιήσει. Προς όφελος ασφαλώς της αυριανής οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας.

Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος – European Business Review